لوایح ۳ گانه مالیاتی بزودی به دولت می‌رود

بودجه‌ای که درآن مالیات و واگذاری دارایی‌های مالی دولت قرار است، کاهش درآمدهای نفتی را جبران کند. برهمین اساس، دولت در لایحه بودجه سال آینده ۱۷۵ هزار میلیارد تومان درآمد از محل مالیات‌ها پیش‌بینی کرده است که نسبت به بودجه سال‌جاری ۲۴ درصد رشد دارد.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، همچنین در لایحه ۹۹ بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان برای حقوق گمرکی درنظر گرفته شده است که با توجه به کاهش واردات این منبع درآمدی نسبت به امسال ۲۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. درصورتی که رقم درآمد خالص مالیات‌ها یعنی ۱۷۵ هزار میلیارد تومان را درنظر بگیریم، مالیات‌ها سهم ۶۷ درصدی از درآمد ۲۶۱ هزار میلیارد تومانی دولت دارد که با افزودن درآمد حقوق گمرکی این سهم به ۷۴.۷ درصد می‌رسد. درمقایسه با کل منابع عمومی (۴۸۴ هزار میلیارد تومان) نیز مالیات خالص سهم ۳۶.۱ درصدی و با لحاظ درآمدهای گمرکی سهم ۴۰.۲ درصدی دارد. مهم‌ترین پرسشی که با مشاهده این اعداد مطرح می‌شود این است که تا چه میزان امکان تحقق این درآمدها وجود دارد، نکته‌ای که باید با نگاهی به عملکرد مالیات در بودجه امسال به آن پاسخ گفت. موضوع دیگر این است که رشد درآمدهای مالیاتی از چه محل‌هایی تأمین خواهد شد. درهمین زمینه «احمد زمانی»، رئیس مرکز آموزش، پژوهش و برنامه‌ریزی مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.

در سال‌جاری و تاکنون چه میزان از درآمدهای مالیاتی محقق شده است؟

در هشت ماهه نخست سال‌جاری، بیش از ۸۹۱ هزار میلیارد ریال مالیات وصول شده است که به معنای تحقق ۹۶ درصدی درآمدهای پیش‌بینی شده در این بخش است. این درحالی است که میزان تحقق درآمدهای مالیاتی در مالیات‌های مستقیم برابر با ۱۰۳ درصد و در مالیات بر کالا و خدمات برابر با ۸۸ درصد بوده است.

با توجه به کاهش سقف فروش نفت در بودجه امسال به ۳۰۰ هزار بشکه در روز، سهم مالیات در جبران این کاهش چه میزان بود؟

درآمدهای مالیاتی در سال‌جاری با رشد ۵۳ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۷، بیش از ۳۸ درصد از کل درآمدهای عمومی دولت را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که این سهم نسبت به سال گذشته، حدود ۱۰ درصد افزایش نشان می‌دهد. با توجه به کاهش سهم درآمدهای نفتی در این دوره، عملکرد مذکور حاکی از موفقیت در جایگزینی درآمدهای مالیاتی به جای نفت است.

نظر به حذف درآمدهای نفتی در بودجه جاری سال آینده، چه میزان بر درآمدهای مالیاتی سال آینده افزوده می‌شود؟

کل درآمدهای مربوط به مالیات‌های مستقیم و مالیات بر کالا و خدمات در بودجه مصوب سال‌جاری برابر با ۱۴۱ هزار میلیارد تومان است. رقمی که در لایحه بودجه سال ۱۳۹۹، معادل ۱۷۵ هزار میلیارد تومان برای درآمدهای این بخش پیش‌بینی شده است. بدین ترتیب میزان مالیات درنظر گرفته شده در لایحه بودجه، از رشد ۲۴ درصدی نسبت به ارقام مصوب امسال برخوردار است.

رشد درآمدهای مالیاتی، بیشتر از چه محلی تأمین می‌شود، جلوگیری از فرار مالیاتی، حذف یا کاهش معافیت‌های مالیاتی و مؤدیان جدید در این افزایش چه سهمی دارند؟

با توجه به اینکه حذف یا کاهش معافیت‌های مالیاتی، مستلزم تصویب توسط مجلس شورای اسلامی است و این موضوع که در لایحه بودجه، احکامی در این خصوص پیش‌بینی نشده است، می‌توان گفت رشد درآمدهای مالیاتی بیشتر از محل جلوگیری از فرار مالیاتی مؤدیان موجود و شناسایی و مالیات ستانی از مؤدیان جدید خواهد بود. بدین منظور مواردی مانند توسعه و تکمیل سامانه‌های اطلاعاتی نظام مالیاتی نقش پررنگی در این زمینه خواهد داشت. شایان ذکر است ساماندهی معافیت‌های مالیاتی نیز در دستور کار دولت قرار دارد که در قالب تدوین و پیشنهاد لایحه‌ای جامع در راستای اصلاح قوانین مالیاتی در حال پیگیری است.

با توجه به اینکه بخشی از رشد درآمدهای مالیاتی به تصویب لوایح جدید دولت مانند مالیات بر مجموع درآمد، عایدی سرمایه و ساماندهی معافیت‌های مالیاتی منوط می ­شود، این لوایح چه زمانی نهایی می‌شود؟

لایحه اصلاح برخی قوانین و مقررات مالیاتی شامل «مالیات بر مجموع درآمد»، «عایدی سرمایه» و «ساماندهی معافیت‌های مالیاتی»، توسط سازمان امور مالیاتی کشور تهیه شده و هم‌اکنون در وزارت امور اقتصادی و دارایی در حال بررسی است و بزودی تقدیم دولت می‌شود.

اقتصاد ایران تا چه حد ظرفیت افزایش درآمدهای مالیاتی را دارد؟

ظرفیت نظام مالیاتی به عوامل مختلفی بستگی دارد. ترکیب تولید ناخالص داخلی، نرخ قانونی و مؤثر مالیاتی، عملکرد سازمان وصول‌کننده (در قالب تلاش مالیاتی)، شرایط عمومی فضای کسب و کار اقتصاد و سودآوری فعالیت‌های اقتصادی و نرخ تورم از مهم‌ترین این عوامل است. همچنین کیفیت نهادی قوانین مالیاتی و دامنه شمول تولید ناخالص داخلی و حجم و گستره معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی نیز در کنارعوامل یاد شده، نقش مهمی را در تعیین درآمدهای مالیاتی قابل وصول دارند. با توجه به تغییرات و نوسانات مداومی که در حوزه‌ها و عوامل مذکور به وقوع می‌پیوندد رقم دقیقی به‌عنوان حداکثر ظرفیت مالیاتی اقتصاد ایران قابل ذکر نیست.