علل خودکشی و راههای پیشگیری از آن

سالهاست که معضلات و آسیبهای ناشی از بیکاری وفقر در شهرستان مسجدسلیمان در صدر اخبار قرار گرفته ،یکی از این آسیب‌های نگران کننده در این شهرستان که آمار آن از مرز هشدار فراتر رفته و به مرحله بحرانی رسیده خودکشی است .

اقتصاددان: حال این سوال پیش می آید که در شهرستان مسجدسلیمان علت آمار بالای خودکشی چیست ؟!
واقعیت این است که علل خودکشی به اندازه تمام انسانها گسترده بوده و هرکس دلیلی خاص برای رهایی از مشکلات و دردها را دارد.
و سوال دیگری که پیش می آید این است که فرد به چه نقطه ای از رنج و عذاب می رسد که هم جرات و هم قصد پایان دادن به زندگی خود یعنی خودکشی را پیدا می کند .

علل اصلی خودکشی چیست ؟

علل خودکشی مثل راه های آن متفاوت است ،در زندگی ماشینی امروز هرکسی با مشکلاتی دست و پنجه نرم می کند و هرفردی با فرهنگ و روحیات خاصی بزرگ شده و رشد یافته و تاب آوری ، تحمل کردن و صبور بودن و مهارت تصمیم گیری که لازمه زندگی امروزی است راشاید به خوبی فرا نگرفته باشد .
در شهری که سروته آن یک خیابان است و از ابتدا تا انتهای آن چیزی جز بنرها و پارچه های سیاه مراسم تشییع وسوم و چهلم و سالگرد فوت شدگان دیده نمی شود و مردم آن با صدای بلندگوهای مراسمات عزا از خواب بیدار می شوند و خبری از نغمه های شادی و اخبار نوید بخش در آن دیده نمی شود،در شهری که خبری از مجتمع های فرهنگی و ورزشی و تفریحی در آن نیست و مسئولینش برای سلامت روح و روان مردم برنامه ای ندارند باید هم آمار خودکشی در آن فاجعه بار باشد.
اگر چه فقر و بیکاری از اصلی ترین علل خودکشی در شهرستان مسجدسلیمان می باشد اما علتهای دیگرهم بسیار موثر و قابل تامل هستند،علتهایی همچون *اختلالات روانی*( اختلالات روانی و خلقی مثل افسردگی ،دوقطبی ،جنون آنی ،اضطراب فزاینده و…)
*تبعیض ،نابرابری ،خشم و ناامیدی*(ناامیدی از مهمترین علل خودکشی است متاسفانه شرایط بحرانی اقتصادی و فرهنگی یک جامعه باعث می شود که افراد ،امیدی به آینده و به رفع مشکلاتشان نداشته باشند.
*بیماریهای جسمی* (کسانی که از بیماریهای شدید جسمی رنج می برند یا طی حادثه ای نقص عضو شده اند و نمی توانند مانند گذشته زندگی کنندو با زندگی جدید کنار نیامدند و تحمل موقعیت جدید از توانایی آنها خارج است اگر دچار ناامیدی ،افسردگی و بی انگیزگی شوند در معرض خطر اقدام به خودکشی هستند.
*سومصرف مواد مخدر* سابقه مصرف مواد مخدر ارتباط زیادی با خودکشی دارد مصرف مواد علاوه بر بار روانی و واکنش قهری دیگران نسبت به فرد معتاد، باعث عدم کنترل رفتار ،توهم،زیاده روی در مصرف شود.
*ارتباطات ناسالم*, روابط دوستانه و عاشقانه آسیب زا بعضا با افرادی که وضعیت روانی باثباتی ندارند باعث آسیب دیدن روان فرد و تغییر نگرش او نسبت به زندکی می شود.
*نداشتن مهارت سازگاری* ضعف تربیتی والدین و سیستم غلط آموزشو پرورش و عدم یادگیری مهارتهای زندگی و سازگاری در شرایط سخت باعث می شود افراد در مواجهه با مشکلات و موقعیتهای آسیب زا نتوانند تصمیم درست بگیرند.
و برخی دلایل دیگر شامل:
*مرگ یک عزیز*
*از دست دادن شغل و اموال*
*شکست خوردن متعدد در تجارب زندگی*
*سابقه خانوادگی خودکشی*
*احساس حقارت شدید*
*مورد تجاوز قرارگرفتن یا سواستفاده جنسی یاجسمی*

اما پیش از وقوع حادثه برخی از علائمی که با دیدن آن‌ها باید واکنش مناسب نشان دهید در ادامه آورده شده است. در برخورد بااین افراد بیشتر باید به نشانه‌ها توجه کنید ،همه ما به عنوان یک شهروند،به عنوان یک والد،یک دوست ،یک همکار ،یک همسایه و یا هر عنوان دیگری می توانیم در جهت حمایت از کسانی که با بحران خودکشی دست و پنجه نرم می کنند اقدامی انجام دهیم و اما گاهی پیش می آید که می‌بینیم فردی بدون هیچ علامت و نشانه ای و به ظاهر در کمال سلامت، خود را می‌کشد و هیچ پیش بینی را ممکن نمی‌کند،در هر صورت برخی از علائم هشدار دهنده خودکشی که قابل شناسایی هستند عبارتند از:

_داشتن علائم افسردگی
_خروج از جمع دوستان و خانواده
_ناراحتی و ناامیدی
_عدم علاقه به فعالیت‌های لذت بخش قبلی یا بی حسی نسبت به اتفاقات اطراف
_تغییرات فیزیکی مثل عدم انرژی، خواب نامنظم، تغییر در اشتها و وزن
_از دست دادن اعتماد به نفس و داشتن نظرات منفی در مورد خود
_صحبت زیاد درباره مرگ، جهان پس از مرگ، فلسفه زندگی و خودکشی.

خودکشی پیر و جوان و زن و مرد و ثروتمند و فقیر ندارد اما آمارها حاکی از آن است که میزان خودکشی موفق در میان مردان بالاتر از زنان است.این در حالی است که میزان افکار خودکشی یا ارتکاب خودکشی در میان زنان بیش از مردان می‌باشد .

معمولا کسی که اقدام به خودکشی می‌کند، مدت‌ها درباره آن فکر کرده و برای اقدام به خودکشی برنامه ریزی می‌کند. بنابراین نادیده گرفتن صحبت‌ها و نشانه‌های خودکشی موضوعی را حل نمی‌کند. بسیاری از خانواده ها با وجود نشانه های خودکشی به آن اهمیت نداده و تنها پس از ارتکاب آن به فکر درمان و حل مسئله می‌افتند. حتی اگر فرد از خودکشی جان سالم به در ببرد آسیب‌های جبران ناپذیری به جسم خود ممکن است وارد کرده باشد. بنابراین پیشگیری از خودکشی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند

برای پیشگیری و رفع علل خودکشی راه هایی وجود دارد،در برخی از موارد، تشخیص فردی که قصد خودکشی دارد بسیار دشوار است. تمام شرایط طبیعی به نظر می‌رسد اما به محض مشاهده هریک از شرایط هشدار دهنده، باید اقداماتی انجام دهید. حتی در شرایط عادی نیز این اقدامات لازم است اما در شرایط بحرانی بسیار ضروری خواهد بود:

*یکی از راههای موثر در رفع علل خودکشی روان درمانی است

بسیار مهم است که در صورت مشاهده عوارض اختلالات روانی، به خصوص افسردگی، حتما بلافاصله به روانشناس مراجعه کنید. شاید شما فکر کنید که این رفتارها نشانه بلوغ یا نشانه جلب توجه است، اما این فکر نشانه ناآگاهی و عدم توانایی شما در ارتباط موثر با فرزندتان است. بنابراین مشکلات روانی را جدی بگیرید و برای درمان آن اقدام کنید. مشاوره افسردگی ضروری بوده و در نظر داشته باشید که هزینه‌های روان درمانی بسیار ناچیزتر از هزینه‌های تحمیلی ثانویه خواهد بود.

پیشگیری از خودکشی با دارو درمانی

گاهی اوقات مشکلات به حدی است که فرد نیاز به استفاده از دارو دارد. در این گونه موارد با تشخیص پزشک و روان پزشک و کمک روانشناس، داروهای مناسب برای کنترل وضعیت خلقی و مکانیزم‌های مغزی فرد تجویز خواهد شد. به همراه دارو درمانی نیاز است روانشناس دائم وضعیت روانی فرد را تحت نظر داشته باشد تا از خودکشی احتمالی جلوگیری کند.

مساله قابل توجهی که باید خانواده ها در نظر داشته باشند این است که گاهی پاسخ «خوبم» فرد نسبت به احوال پرسی شما دقیقا معنی اصلا خوب نیستم می‌دهد اما شما متوجه نمی‌شوید. خیلی‌ها می‌گویند خوب هستند چون حوصله و رغبتی برای پاسخ دادن یا حرف زدن با شما را ندارند. به آن‌ها نزدیک شوید، بدون قضاوت و با توجه مثبت نامشروط با آن‌ها برخورد کنید.

آموزش توانایی سازگاری

آموزش توانایی سازگاری توسط روانشناس و متخصص برای همه افراد مهم است، مخصوصا کسانی که زمینه انجام خودکشی را در آن ها حس می‌کنید. فرد باید بداند نسبت به شرایط سخت چگونه رفتار کند و چگونه به بحران‌ها واکنش نشان دهند و مهارت‌های حل مسئله به افراد کمک می‌کند تا در زمان‌های بحرانی با دید بهتری به موضوع نگاه کنند.

داشتن ارتباطات سالم

هرکس در زندگی افرادی را نیاز دارد که او را دوست داشته باشند و به او اهمیت دهند. داشتن خانواده مهربان و دلسوز، داشتن دوستان فداکار و صمیمی و داشتن یک رابطه عاشقانه کامل و لذت بخش، همه و همه به فرد مستعد، انگیزه ادامه زندگی، حتی در شرایط سخت را خواهد داد.

*داشتن هدف و انگیزه*

مهم‌ترین علت خودکشی بی انگیزگی است. لازم است که صحبت‌های عزیزانتان درباره آینده و ناامیدی او را جدی بگیرید. علل بی انگیزگی او را کشف کرده و از متخصص برای راهنمایی کمک بگیرید. داشتن یک شغل مناسب، انجام فعالیت‌های هنری و ورزشی و انگیزه‌های تحصیلی، می‌تواند به فرد برای ادامه زندگی محرک کافی را بدهد. درمان‌های شناختی نیز به فرد برای اصلاح تفکر نسبت به زندگی و تغییر نگرش‌های منفی بسیار لازم است.
به امید روزی که در هیچ جایی از این کره خاکی و هیج نقطه ای از ایران خبری از غم ، ناامیدی ،افسردگی ، فقر و بیکاری نباشد و کسی به فکر بریدن رشته های زیبای زندگی نباشد و لبخند امید و عشق بر لبان همه جاری باشد.

/پ