زیباسازی فضای عمومی شهر با متمرکز نمودن…

به قلم ؛
دکتر سجاد ریحانی نژاد، متخصص حقوق عمومی و استاد دانشگاه

روند شکل‌گیری پدیده دستفروشان در قالب خرد، به ایجاد شهرهای مدرن در کشورهای در حال توسعه برمی‌گردد. همزمان با گسترش مدرنیزاسیون در بخش‌های مختلف کشورهای مذکور، فضای عمومی شهرها نیز به صورت اجتناب‌ناپذیری از این مسئله تأثیر پذیرفت. علت این پدیده نیز به مهیا نبودن ساختار شهر جهت تعامل مناسب با پدیده مدرنیزم برمی‌گشت. به تعبیری زیربنای لازم برای هضم مطالبات ناشی از مدرنیته در جوامع جهان سوم وجود نداشت و شهرها با پدیده‌ای تحت عنوان توسعه ناموزون مواجهه شدند که مسؤلین شهرها را با مشکلات عدیده و نوینی روبه رو ساخت که تا پیش از آن مسبوق به سابقه نبود. یکی از مهمترین مشکلات شهرهای مدرن در کشورهای در حال توسعه، رشد سریع پدیده ای تحت عنوان دستفروشی و دستفروشان در سطح شهرهای مختلف بود. منظور از پدیده دستفروشی در توسعه شهری در واقع شکل‌گیری مجموعه بزرگی از افراد در نقاط مختلف شهر بود که بدون پشتوانه اقتصادی قوی و تنها با اتکاء به کالاهای مصرفی و خرد، محصولات خود را بدون توجه به مقوله زمان و مکان در هر نقطه‌ای از شهر به فروش می‌رسانند.

شهر تهران نیز از دوره گسترش فضایی خود با این معضل مواجه بوده است و گذشت زمان تنها ابعاد مختلف آن را گسترش داده است، به طوری‌که در حال حاضر با پدیده دستفروشی سیار یا دستفروشی در مترو روبه رو هستیم که دستفروشان در مدت زمان کوتاهی می‌توانند نقاط مختلف شهر را طی کنند و کالاهای خود را به فروش برسانند.

پدیده دستفروشی ممکن است به اقتصاد خرد شهر کمک نسبی نماید اما به صورت جدی فضای عمومی شهر را نازیبا خواهد ساخت و چهره‌ای نامناسب و بهم ریخته از شهر به نمایش خواهد گذاشت.

اما کشورهایی که با این معضل دست به گریبان بوده‌اند، سالهاست که به فکر چاره افتاده‌اند و راه‌حل‌هایی مناسب شرایط زیستی و شهری خود برای این مسئله یافته‌اند. بنظر می‌رسد در شهری همچون تهران نیز گره گشایی از پدیده دستفروشی دور از دسترس نیست.

یکی از بهترین راهکارها برای حل دائمی این مشکل، ایحاد شهرک‌های کوچک و متمرکز در نقاط مشخصی از شهر، تحت عنوان، شهرک دستفروشان است. این شهرک ها کمک خواهد کرد تا همه دستفروشانی که در یک منطقه از شهر پراکنده‌اند در یک نقطه مشخص، کالای خود را به فروش برسانند و در عین حال فضای عمومی شهر هم زیبا بماند. به تعبیری هم کسب و کار خرد دستفروشان آسیب نخواهد دید و هم شهری سالم و زیبا خواهیم داشت.