خاموشی مرد هزار صدای ایران

منوچهر اسماعیلی خاموش شد، تا ابد سکوت کرد و صدایی از میان این همه سر و صدا کم شد. او که صاحب یکی از درخشان‌ترین صداهای ماندگار دوبله ایران در نقش‌های متفاوتی جای برترین بازیگران سینمای ایران و جهان صحبت کرد شامگاه دوشنبه در ۸۳ سالگی از دنیا رفت. او چند روز در بیمارستان بستری بود، با این حال به منزل آمده بود و شامگاه دوشنبه بر اثر ایست قلبی در منزل خود درگذشت.
اسماعیلی ۸ فروردین ۱۳۱۸ در کرمانشاه به دنیا آمد و در ۱۸ سالگی کار دوبله را با نقش‌های کوچک آغاز کرد. پس از شش سال به عنوان مدیر دوبلاژ حرفه‌ای جایگاهی مهم در این عرصه یافت و با همکاری تنی چند از همکارانش، دوبله بسیاری از فیلم‌های بزرگ جهان را با موفقیت به سرانجام رساند.
از حدود ۵۲ سال پیش که فیلم «قیصر» سینماهای ایران را فتح کرد تا امروز، هنوز مشاجره مشهور قیصر و خان‌دایی درباره «رسم مردانگی» دهان‌به‌دهان می‌چرخد، اما شاید کمتر کسی بداند که گوینده هر دو طرف این دیالوگ ماندگار، چه خان‌دایی که خواهرزاده‌ را به رعایت رسم مردانگی دعوت کرد و چه قیصر که جز انتقام به چیزی نمی‌اندیشید، یک نفر بود.
منوچهر اسماعیلی، مشهور به «مرد هزار صدای دوبله ایران» به جای دو نقش اصلی فیلم قیصر صحبت کرد و این کار را چنان باورپذیر انجام داد که حتی سازندگان فیلم نیز انگشت به دهان ماندند. منوچهر اسماعیلی صداپیشگی در صدها فیلم سینمایی خارجی و داخلی را در کارنامه کاری خود داشت و توانایی منحصربه‌فردش در تیپ‌گویی و صحبت به جای چندین شخصیت در یک اثر نمایشی، برای همکاران او در هنر دوبله نیز اعجاب‌انگیز بود.
منوچهر اسماعیلی دوبله فیلم‌های بسیاری را بر عهده داشت و مدیر دوبلاژ آثار مختلفی بود. گویندگی در فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» یا همان «الرساله» (به کارگردانی مصطفی عقادفقید) به جای آنتونی کویین (حمزه) و فیلم سینمایی «پاپیون» به جای استیو مک‌کویین به محبوبیت او افزود و موجب شد گویندگی در نقش‌های دشوارتر را بر عهده بگیرد.
یکی از تخصص‌های اسماعیلی که به آن شهره بود، صحبت کردن به جای چند شخصیت در یک فیلم با صداهای متنوع بود. برای مثال او در سریال «هزار دستان» به کارگردانی علی حاتمی به جای شعبان بی‌مخ (محمدعلی کشاورز)، رضا تفنگچی (جمشید مشایخی)، هزار دستان (عزت‌الله انتظامی) و جمشید لایق حرف زد و همگان را به تشویق واداشت. اسماعیلی همچنین صداپیشگی بازیگران مطرحی چون استیو مک کوئین، همفری بوگارت، چارلتون هستون و کرک داگلاس را در کارنامه داشت.
از میان بازیگران مطرح سینمای ایران که او به جای آنها حرف زد می‌توان به بهروز وثوقی در چند فیلم‌ همچون «قیصر»، «داش آکل»، «سوته‌دلان» و «رضا موتوری»، جمشید مشایخی در فیلم‌های «قیصر» و «کمال‌الملک» و داریوش ارجمند در سریال «امام علی» و فیلم «ناخدا خورشید» اشاره کرد. یکی از ماندگارترین هنرنمایی‌های اسماعیلی هم در فیلم «مادر» زنده یاد علی حاتمی بود که همزمان به جای سه بازیگر یعنی محمدعلی کشاورز، جمشید ‌هاشم‌پور و اکبر عبدی صحبت کرده بود.
تشییع و خاکسپاری این صداپیشه معروف امروز در بهشت سکینه کرج خواهد بود.

واکنش هنرمندان

به گزارش اقتصاددان به نقل از جهان صنعت ،  خورشید دوبله خاموش شد، آرش کمانگیر صدا، مرزهای دوبله را تا فراسوی باور برد و به ابدیت پیوست. یاد شاه لیر رادیو گرامی باد. جمع زیادی از هنرمندان عرصه سینما، تلویزیون و دوبلاژ ایران، درگذشت منوچهر اسماعیلی- پیشکسوت دوبله- را تسلیت گفته‌ و هر یک به نحوی یاد این هنرمند را گرامی داشته‌اند. هنرمندانی مثل هومن حاج‌عبداللهی، منوچهر والی‌زاده، افشین زی‌نوری، علی عمرانی، پرویز پرستویی و جمعی از پیشکسوتان عرصه دوبله و صدا، درگذشت منوچهر اسماعیلی را تسلیت گفته‌اند. در ادامه برخی از متن‌های منتشرشده از سوی هنرمندان برای مرحوم اسماعیلی را می‌خوانید:

یکی از عجایب جهان در دوبله

منوچهر والی‌زاده، دوبلور باسابقه با ابراز تاسف از درگذشت منوچهر اسماعیلی این شخصیت را یکی از عجایب جهان در دوبله می‌داند. والی‌زاده می‌گوید: سالی که وارد دوبله شدم اولین شخصیتی که با او برخورد داشتم منوچهر اسماعیلی عزیز بود. ایشان واقعا بی‌بدیل بود. من در کنارش بسیار آموختم. منوچهر اسماعیلی انسان عجیبی بود.
او گفت: به جرات می‌توانم بگویم امروز دوبله یکی از بزرگ‌ترین گویندگان جهان را از دست داد. نسلی در حال از بین رفتن است و نسلی جدید جایگزین می‌شود و این قانون طبیعت است. منوچهر اسماعیلی واقعا استاد این کار بود. او بی‌نظیر و بی‌بدیل بود. حرفی نمی‌شود درباره‌ او زد چون همه کارهایش موجود است و همه دیده‌اند و شنیده‌اند. من دیگر هرچه بگویم زیاده‌گویی است. ایشان واقعا یک بود و در دنیا بی‌نظیر بود. اگر چنانچه دوبله‌ای در دنیا وجود داشته باشد، منوچهر اسماعیلی در راس آن قرار داشت.

محدودیت فعالیت همزمان با کرونا

ناصر ممدوح در نخستین روز بدون منوچهر اسماعیلی با حسرت چنین می‌گوید: ۱۰ روز پیش بود که به عیادتشان رفتم و خوب بودند و قرار بود مرخص شوند. اما نمی‌دانم و در جریان نیستم که چطور شب گذشته فوت شدند. رفتن ایشان برای ما فاجعه است!
این دوبلور پیشکسوت درباره‌ علت فعالیت نکردن منوچهر اسماعیلی در سال‌های اخیر یادآور شد که کرونا فعالیت منوچهر اسماعیلی را محدود کرد و گفت: بیشتر فعالیت نکردن ایشان به علت کهولت سن بود؛ البته ایشان سن خیلی بالایی نداشتند، اما عزیزانی مثل جلال مقامی، رعفت ‌هاشم‌پور و ایرج رضایی زود از کار دست کشیدند. اسماعیلی هم فعالیت داشتند اما در این یکی- دو سال اخیر، فعالیت‌شان به ویژه با آمدن کرونا کمتر شد و البته کرونا برای همه محدودیت ایجاد کرد.
هومن حاج‌عبداللهی، بازیگر و صداپیشه نوشت: «دوبله ایران مرد از بس که صدا ندارد. عالیجناب منوچهر اسماعیلی روحتان شاد. چقدر برای خودم خوشحالم که در زمان زندگی ‌شما در این دنیا، یک‌بار کنارتان نقش گفتم.»
مصطفی کیایی کارگردان نوشت: «همه صدای دوبله رفت.» معصومه آقاجانی، بازیگر و دوبلور نوشت: «او که توانست مثل آرش کمانگیر مرزهای دوبله را تا فراسوی باور ببرد، به ابدیت پیوست.» مینو غزنوی دوبلور پیشکسوت نوشت: «خورشیدمان خاموش شد.»
افشین زی‌نوری دوبلور در سوگ اسماعیلی نوشت: «یادمه اون روز به شما گفتم تو این عکس بخندین، همه عکساتون جدیه و چه خوش‌اقبال بودم من که حضور بی‌نظیر شما را درک کردم. بدرود مرد استثنایی، بدرود عالیجناب، بدرود…»
منوچهر والی‌زاده دوبلور نوشت: «متاسفانه صدای آسمانی دیگری را از دست دادیم. منوچهر اسماعیلی بزرگ‌تر از کلمه استاد بود.» علی عمرانی بازیگر و گوینده نوشت: «همین افتخار مرا بس که شما شاه لیر من در رادیو بودید. روحتان شاد استاد.»
سعید شیخ‌زاده مجری و دوبلور نوشت: «صدای تاریخ هنر ایران، بزرگ‌مرد دوبله ایران، این خانه را تو روح بخشیدی. بی‌شک صدایت تاریخ ایران را جلا داد. صدایت تا همیشه ماندگار و روحت در آرامش.»
میرطاهر مظلومی بازیگر و گوینده نوشت: «سینما با شما شنیدنی بود و سحرانگیز. فضیلت شما، کاربلدی شما و شرافت شما ردایی نیست که به هر قامتی بپوشانند. رنج دارد و دانش می‌خواهد ابتدایش شوریدگی است و انتهایش جاودانگی. استاد منوچهر اسماعیلی جاودانه شد.» ناهید امیریان دوبلور هم نوشت: «تکرارنشدنی ما رفت و تنهایمان گذاشت.»

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع