با یارانه نقدی احمدی‌نژاد، روحانی و رئیسی چه می‌توان خرید؟

این گزارش با توجه به نرخ دلار، قیمت برخی مواد خوراکی اساسی ارزش یارانه نقدی و تغییرات آن در دولت‌های مختلف را بررسی کرده‌ایم.

یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی احمدی‌نژاد

پرداخت یارانه نقدی تحت عنوان قانون هدفمندی یارانه‌ها از آذر سال ۱۳۸۹ و در دولت دوم احمدی‌نژاد آغاز شد. در ازای پرداخت ماهانه ۴۵۵۰۰ تومان به هر عضو جامعه، یارانه پنهان برخی اقلام از جمله یارانه بنزین، برق، گاز، نان، لبنیات و … کاهش یافت و قیمت این اقلام بعضا چند برابر شد.

با این حال یارانه پرداخت شده بسیار بیشتر از افزایش هزینه خانوارها و درآمد دولت از این اقدام بود که همین موضوع به گواه اقتصاددانان عامل شکست قانون هدفمندی یارانه‌ها شد. در واقع چون میزان پرداخت بیشتر از درآمد کسب شده دولت بود و همزمان کشور تحت تحریم‌های غرب قرار گرفت و دآمدهای نفتی کاهش یافت، دولت مجبور به چاپ پول برای پرداخت یارانه نقدی شد. این موضوع شتاب گرفتن تورم و کاهش ارزش یارانه نقدی پرداختی را در پی داشت.

به این شکل که در زمان پرداخت یارانه‌ها قیمت هر دلار آمریکا در ایران حدود هزار تومان بود، اما به مرور تا پایان دولت ارزش دلار به بیش از ۳ هزار تومان رسید. بر این اساس در حالی که در آذر ۸۹ مبلغ یارانه حدود ۴۵ دلار بود در پایان دولت احمدی‌نژاد به کمتر از ۱۴ دلار یعنی کمتر از یک سوم کاهش یافت.

اما قیمت دیگر اقلام نیز در همین بازه با شدت زیادی افزایش یافت. به طور مثال در ابتدای پرداخت این یارانه هر فرد می‌توانست با مبلغ آن حدود ۱۵٫۵ کیلو مرغ (کیلویی کمتر ۳ هزار تومان) خریداری کند. اما در پایان دولت احمدی نژاد با مبلغ ۴۵۵۰۰ تومان تنها حدود ۸ کیلو با این مبلغ مرغ می‌شد خرید.

روحانی و یارانه بنزین

کاهش ارزش یارانه نقدی در دولت اول روحانی به دلیل کشیده شدن ترمز تورم و سرکوب نرخ دلار، کمی کاهش یافت. به طوریکه طی ۴ سال ارزش دلاری یارانه نقدی از حدود ۱۴ دلار به حدود ۱۲ دلار کاهش یافت. با این حال در دولت دوم روحانی به دلیل تحریم‌ها و سیاست‌های غلط پولی سرعت رشد تورم بار دیگر افزایش یافت و ارزش واقعی یارانه نقدی نیز به سرعت رو به کاهش گذاشت طوری که در سال ۹۸ به حدود ۳ دلار رسید.

دولت روحانی در آبان ۹۸ قیمت بنزین را افزایش داد و اعلام کرد که درآمد حاصل از اصلاح این حامل انرژی را به شکل یارانه نقدی به مردم باز می‌گرداند. از آذر ۹۸ پرداخت یارانه نقدی دولت روحانی با عنوان یارانه معیشتی بنزین آغاز شد؛ مبلغ آن برای هر نفر به طور متوسط ۴۵ هزار تومان بود. اما یک فرق آن با یارانه نقدی احمدی‌نژاد این بود که تنها به ۶ دهک اول پرداخت شد. با این پرداخت مبلغ یارانه نقدی برای هر نفر به حدود ۹۰ هزار تومان رسید، ارزش دلاری آن بر اساس نرخ دلار در آن روزها (حدود ۱۵ هزار تومان) حدود ۶ دلار شد که همچنان با ارزش دلاری مبغ یارانه نقدی در دولت احمدی‌نژاد فاصله زیادی داشت.

فشار تورمی تا پایان دولت روحانی ادامه داشت و ارزش واقعی یارانه نقدی هم بیشتر شد. به طوریکه در سال ۱۴۰۰ ارزش دلاری یارانه نقدی (یارانه احمدی نژاد به علاوه یارانه روحانی) حدود ۴ دلار بود. با این مبلغ همچنین می‌شد حدود ۳٫۵ کیلو مرغ گرفت که حدود نصف مقدار مرغی بود که در اوایل دولت او در سال ۹۲ می‌شد خریداری کرد.

ارزش دلاری یارانه نقدی رئیسی چقدر است؟

پرداخت یارانه نقدی در دولت رئیسی از ماه جاری آغاز شد. برای ۴ دهک اول درآمدی به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان و برای دهک ۵ تا ۹ به ازای هر نفر ۳۰۰ هزار تومان پرداخت شد. آنطور که دولت اعلام کرده که پرداخت یارانه نقدی (احمدی‌نژاد) و یارانه معیشتی(روحانی) متوقف شده است.

منبع لازم برای پرداخت این یارانه درآمد دولت از حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی است که قیمت برخی اقلام چون مرغ، تخم‌مرغ، گوشت، نان، دارو، لبنیات را پایین‌ نگه می‌داشت. حالا با حذف ارز ۴۲۰۰ قیمت این اقلام افزایش یافته و یارانه نقدی دولت رئیسی قرار است که این افزایش قیمت‌ها را پوشش دهد.

مبلغ دلاری یارانه نقدی که در فرودین ۱۴۰۱ به حدود ۳ دلار کاهش یافته بود اما با افزایش مبلغ یارانه نقدی مقدار دلاری آن (برای یارانه ۳۰۰ هزار تومانی) حدود ۱۰ دلار شده است. از این رو می‌توان گفت که ارزش دلاری یارانه نقدی دولت احمدی نژاد ۴٫۵ برابر مقدار دلاری یارانه رئیسی است.

در حال حاضر با مبلغ یارانه نقدی می‌توان ۵ کیلو مرغ (۶۰ هزار تومان بر کیلو) حدود یک کیلو و ۲۰۰ گرم گوشت گوساله (کیلویی ۲۶۰ هزار تومان)، حدود ۳ کیلو برنج ایرانی به قیمت ۱۰۰ هزار تومان و ۴٫۵ عدد روغن ۹۰۰ گرمی می‌توان خرید.