اولین جمهوری در جهان اسلام

یکی از مناطق دیدنی شهر باکو، “شهیدلر خیابانی” یا کوی شهداست.
این منطقه محل دفن کشته شدگان جنگ ها و قهرمانان ملی آذربایجان است ودر یک بلندی مشرف به شهر قراردارد.
برای رسیدن به آن سوار یک فونیکولار شدیم.
برای درک بهتر اهمیت این محل در تاریخ جمهوری آذربایجان باید به اوایل قرن بیستم برگردیم.
در سال ۱۹۱۷، با سقوط تزار، مناطق مختلف اشغال شده توسط روسیه، اعلام استقلال کردند که یکی از این مناطق، قفقاز جنوبی بود.
باکو در آن زمان یک شهر نفت خیز بود که جمعیت زیادی روس، ارمنی و… در آن زندگی می کردند و ترک ها در اقلیت بودند.
یکی از وقایع تلخ در این دوره، حادثه ماه مارس ۱۹۱۸ در باکو بود که در طی آن بلشویک ها با همکاری گروهی از ارامنه افراطی، با کشتار هزاران مسلمان آذری ، قدرت را در شهر باکو به دست گرفتند.
از طرف دیگر ، مسلمانان آذری زبان قفقاز توانستند دولت جدیدی به نام جمهوری دموکراتیک آذربایجان به پایتختی شهر گنجه ایجاد کنند.
اولین رییس شورای ملی در این جمهوری نوپا محمدامین رسول زاده از مبارزان مشروطه در ایران بود.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان اولین تجربه حکومت جمهوری در بین کشورهای مسلمان بود. در پارلمان آن اقوام و تفکرهای مختلفی حضور داشتند و اولین کشور مسلمان بود که به زنان حق رای داد.
نیروهای این جمهوری نوپا با ارتش ترکان عثمانی، یک ارتش مشترک به نام اردوی اسلام قفقاز تشکیل دادند و برای تصرف باکو به سمت آن حرکت کردند.
ناوگان انگلیس هم که بوی چاه های نفت باکو به مشامش رسیده بود، از بندر انزلی در ایران به طرف باکو حرکت کرد و در جریان نبرد باکو، طرف ارامنه را گرفت.
نبرد باکو همزمان با نهضت جنگل در گیلان بود و این دو واقعه در دو سوی دریای خزر بر هم اثراتی هم داشتند.
در نبرد خونین باکو که بین انگلیس ، روس ها و ارامنه در یک طرف و اردوی اسلام قفقاز ( شامل عثمانی و جمهوری دموکراتیک آذربایجان ) در طرف دیگر درگرفت، ترک ها کنترل باکو را برای مدتی به دست گرفتند که به کشتار و اخراج ارامنه ساکن باکو منجر شد.
سرانجام بعد از مدت کوتاهی و با پایان جنگ جهانی اول، نیروهای عثمانی در اثر فشار انگلیس مجبور به ترک باکو شدند.
بخشی از “شهیدلر خیابانی” محل دفن شهدای اردوی اسلام قفقاز است.
جمهوری دموکراتیک آذربایجان فقط دو سال عمر کرد و سرانجام با حمله ارتش سرخ شوروی سقوط کرد.
بعد از حاکمیت کمونیسم، محل تدفین آن ها تخریب و به یک پارک تفریحی تبدیل شد.
بعد از پیروزی ارتش سرخ، جمهوری آذربایجان ،هفتاد سال تحت حاکمیت کمونیسم قرار گرفت.
با تشدید اعتراض ها به کمونیسم در دوران گورباچف و برای سرکوب تلاش های استقلال طلبانه مردم آذربایجان، در بیست ژانویه سال ۱۹۹۰ صدها نفر از معترضان در شهر باکو توسط ارتش شوروی کشته شدند که به ژانویه سیاه مشهور شد.
بخش دیگری از خیابان شهدا به کشته شدگان ژانویه سیاه و همچنین جنگ قره باغ تخصیص یافته است و یک یادمان برای شهدا ساخته شده است.
از کنار یادمان شهدا ، نمای زیبایی از شهر باکو و دریای خزر دیده می شود.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع