اهمیت ایران در پروژه شمال-جنوب برای روسیه

پس از حمله روسیه به اوکراین، واکنش های هند ویژه بود. در زمینه دیپلماتیک، تلاش برای رایزنی و ارتباط با مقامات روسیه و اوکراین برای حفظ امنیت اتباع خود در داخل اوکراین، تاکید بر توقف فوری خشونت و پایان خصومت، دیپلماسی، گفتگوی صادقانه و صمیمانه، نگرانی عمیق در مورد تلفات جانی و مالی، و خودداری از انتقاد مستقیم از روسیه، بخشی از رویکرد بی طرفانه هند در قبال این بحران بود؛ این جملات بخشی از گفتگوی «فرزاد رمضانی بونش» در خصوص رویکرد هند در قبال بحران اوکراین است که در ادامه این مصاحبه را می خوانیم.

کارشناس ارشد مسائل منطقه گفت: در شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل، هند از رای دادن به قطعنامه های محکومیت روسیه به دلیل تجاوز نظامی خودداری کرد. در این راستا، در دوران بحران تاکنون، مقامات و رهبران هند بر رویکردهایی مانند احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی کشورها، توقف فوری خشونت، اهمیت قوانین بین‌المللی و منشور سازمان ملل، تاکید کرده‌اند در حالی که کشتار غیرنظامیان در شهر بوچا را نیز محکوم کرده اند. همچنین بازگرداندن بیش از ۲۲۰۰۰ هندی در اوکراین، حفظ میراث فرهنگی و مشارکت در کمک های بشردوستانه در مناطق آسیب دیده از دیگر بخش های رویکرد ملی، صلح آمیز و بشردوستانه هند بوده است.

وی افزود: در واقع پس از چین، هند دومین قدرت آسیایی در عرصه سیاست بین‌الملل است. از این رو، در گذشته مسکو و کیف به همراه متحدان خود سعی در جلب توجه و حمایت هند داشته اند. این اتفاق در دیدار مقامات مختلف ژاپن و انگلیس، چین، روسیه، مکزیک، اتریش، آمریکا، آلمان، اتحادیه اروپا و… با مقامات هندی رخ داده است.

به گزارش اقتصاددان به نقل از بازار ،   رمضانی بونش ادامه داد که در واقع، علیرغم انتقادات فراوان رسانه ها و مقامات خارجی از رویکرد هند، مانند انتقاد جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا از موضع تا حدی متزلزل هند و شکایات کیف، دهلی نو همچنان به حرکت در مدار منافع ملی خود در مواجهه با بزرگترین چالش دیپلماتیک از زمان جنگ سرد ادامه می دهد.

این کارشناس گفت: بین سال های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰، هند دارای ۲۳ درصد از واردات تسلیحات از روسیه بود. از دیدگاه دهلی نو، روسیه همچنان منبع مهم و بسیار مطلوب‌تر، ارزان‌تر و باکیفیت‌تر، همراه با انتقال فناوری و همکاری در تولید و صادرات به هند است. از سوی دیگر، دهلی نو در زمینه تحقیقات فضایی و کشتی های جنگی نیروی دریایی با اوکراین همکاری داشته است.

وی اضافه کرد: حتی اگر غرب وابستگی هند به تسلیحات روسی را از طریق بسته فروش تسلیحات تامین مالی نظامی خارجی کاهش ندهد، دهلی نو همچنان به تنوع منابع خود فکر می کند. علاوه بر آن، دهلی نو همچنین نگران انتقال فناوری های پیشرفته نظامی مسکو به پاکستان و حتی چین است. این امر تأثیر مهمی بر موضع و رویکرد دهلی نو در بحران اوکراین داشته است.

کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: در واقع، همانگونه که گفته شد، هند علی‌رغم انتقادات فراوان به حرکت در مدار حفظ فرصت‌ها و کاهش تهدید های اقتصادی خود ادامه می‌دهد. در سال ۲۰۲۱، تجارت دوجانبه بین اوکراین و هند بالغ بر ۳.۴۵ میلیارد دلار بود در حالی که تجارت دوجانبه با روسیه به هشت میلیارد دلار رسیده است.

وی ادامه داد: روسیه و اوکراین هر دو حجم بسیار کمی از کل تجارت هند را تشکیل می دهند؛ در حالی که هر دو از بزرگترین تولیدکنندگان گندم، دانه های روغنی و سایر کالاهای کشاورزی در جهان هستند. هند نیز مقدار زیادی نفت خام وارد می کند. اما اکنون با افزایش قیمت سوخت و مواد غذایی، هند برای کنترل تورم در داخل کشور تحت فشار است. در این شرایط موقعیت دهلی نو باعث شده تا نفت روسیه را با قیمت های تخفیفی خریداری کند.

فرزاد رمضانی بونش گفت: با رویکرد مثبت مسکو در صادرات به هند و مکانیزم روپیه_روبل برای تجارت، دهلی نو می تواند ارزش پول ملی خود را تقویت کرده، کسری تجاری را کاهش دهد و فرصت های تجاری در روسیه را برای شرکت های هندی برای حضور در بازار روسیه افزایش داده و هزینه های واردات و حتی نرخ تورم را کاهش دهد.

وی تصریح کرد: این موضوع نشان می دهد که هند با تحریم های اقتصادی غرب علیه روسیه همسو نیست. با وجود سهم اندک روسیه از صادرات جهانی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در هند، دهلی نو واردات خود از روسیه را در ماه های اخیر به میزان قابل توجهی افزایش داده است. از طرفی، نگاه هند به منافع بلندمدت باعث شده است که تجارت دوجانبه آن با چین در سال ۲۰۲۱ با وجود اختلافات مرزی، ۴۴ درصد رشد کند.

کارشناس ارشد مسائل منطقه اذعان کرد: از این منظر، تشدید گسترده بحران اوکراین و تورم حتی پیامدهای منفی بر دورنمای انتخاب مجدد حزب حاکم بهاراتیا جاناتا خواهد داشت. بنابراین، حفظ فرصت های تجاری و کاهش تهدیدات اقتصادی در خصوص بحران اوکراین مورد توجه هند است. لذا، دهلی نو نمی‌خواهد همکاری کامل با روسیه یا اوکراین عواقب منفی اقتصادی برای اقتصاد هند داشته باشد ضمن اینکه با توجه به اهمیت تجارت کالایی با آمریکا (۱۱۳ میلیارد دلار) و غرب، از پتانسیل همکاری های اقتصادی مشترک مانند ساخت نیروگاه های هسته ای و غیره با روسیه اجتناب نمی کند.

وی در خصوص مسائل ژئوپلیتیکی گفت: عدم تعهد قبلاً به عنوان یک استراتژی سیاست خارجی در چارچوب جنگ سرد مورد استفاده قرار می گرفت. این امر باعث شد که اتحاد جماهیر شوروی چندین بار از وتوی خود به نفع هند استفاده کند. به همین ترتیب، هند نیز از صدور بیانیه های محکوم کننده علیه حمله اتحاد جماهیر شوروی سابق به مجارستان، چکسلواکی و افغانستان خودداری کرد. بر همین اساس، یکی از اهداف مهم هند ارتقاء جایگاه خود در عرصه بین المللی به عنوان یک قدرت بزرگ است.

رمضانی بونش بیان کرد: پذیرش مسئولیت در صحنه بین المللی و پیروی از نظم چند قطبی حتی می تواند فرصتی برای کسب کرسی دائمی در شورای امنیت باشد. اگرچه اکثر اعضای چهارگانه (گروهی متشکل از ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و هند) دیدگاه حمایتی نسبت به کیف دارند، دهلی نو موضع متفاوتی در قبال بحران اوکراین دارد. هند، تقریباً ارتباط گسترده ای بین بحران اوکراین و نگرانی های ناشی از چین و اقیانوس هند و اقیانوس آرام نمی بیند.

دهلی نو خواهان تغییر گسترده در موازنه منطقه ای، خطر هماهنگی احتمالی محور مسکو_ پکن_اسلام آباد و واگرایی دهلی نو_تهران (اتحاد مسکو) علیه منافع هند نیست

وی گفت: در بعد دیگر، سکوت قبلی اکثر کشورهای اروپایی در قبال دفاع از دهلی نو در درگیری مرزی چین و هند، انگیزه هند را برای مشاهده بحران اروپا به عنوان یک «مشکل اروپایی» افزایش می دهد. بنابراین تداوم تصمیم دهلی برای حفظ سیاست بی طرفی خود بهترین انتخاب در میان گزینه های اروپایی است. به نظر می رسد فشارهای گسترده بر روسیه موجب تضعیف مسکو و حتی وابسته شدن آن به پکن شود. این موضوع می تواند چند قطبی بودن این کشور را تضعیف کند.

هند نمی‌خواهد سیاستش در بحران اوکراین و تحریم‌های غرب بر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال_جنوب (شامل هند، ایران و روسیه) تأثیر منفی بگذارد یا مانع از ارتباط سودمند خود با آسیای مرکزی شود

این کارشناس ادامه داد که از طرفی، بهبود گسترده روابط چین و روسیه خطرات بیشتری را برای هند به همراه دارد. در این زمینه، بی طرفی روسیه در تعاملات هند با چین حیاتی است. بنابراین، هند رویکردی ضد روسی در بحران اوکراین اتخاذ نمی کند. همچنین، دهلی نو خواهان تغییر گسترده در موازنه منطقه ای، خطر هماهنگی احتمالی محور مسکو_ پکن_اسلام آباد و واگرایی دهلی نو_تهران (اتحاد مسکو) علیه منافع هند نیست. برای مثال، هند نمی‌خواهد سیاستش در بحران اوکراین و تحریم‌های غرب بر کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی شمال_جنوب (شامل هند، ایران و روسیه) تأثیر منفی بگذارد یا مانع از ارتباط سودمند خود با آسیای مرکزی شود.

فرزاد رمضانی بونش افزود: به جز دو استثنا (مالدیو و سریلانکا)، هند مستقیماً در درگیری نظامی با کشور دیگری شرکت نکرده است. دهلی نو نمی تواند به طور کامل به حمایت از رویکرد واشنگتن تکیه کند و تمام تخم های خود را در سبد ایالات متحده قرار دهد. ایالات متحده سال گذشته با خروج از افغانستان منافع هند را تهدید کرد. حتی در حال حاضر، هند هیچ تعهد ذاتی به نظم بین المللی لیبرال ندارد.

وی گفت: بنابراین، برای حفظ خودمختاری استراتژیک، هند از جانبداری غرب در اوکراین خودداری می کند. این رویکرد در حالی است که هند نمی تواند به هیچ کشوری در مورد گزینه های خود حق مداخله بدهد. اگرچه بسیاری از احزاب سیاسی هند جنگ علیه اوکراین را محکوم کرده اند، اما به نظر می رسد که نوعی حمایت مهم از سیاست خارجی دهلی نو در بحران اوکراین شکل گرفته است. این رویکرد به ادامه استراتژی دولت در بحران فعلی کمک می کند.

کارشناس مسائل بین الملل گفت: آنچه واضح است این است که بحران اوکراین می تواند فرصت های جدیدی را برای روابط هند و چین به ارمغان بیاورد و منافع ملی هند را بر اساس استقلال استراتژیک در اولویت قرار دهد و حتی راه را برای کسب کرسی دائمی در شورای امنیت سازمان ملل هموار کند. همچنین باید توجه داشت که اگرچه انتقادات اروپا و آمریکا از هند بسیار گسترده است، اما چندین قدرت مهم دیگر موضعی مشابه هند در بحران اوکراین اتخاذ کرده اند.

وی اضافه کرد: با این حال، هند در موقعیت تقریبا خوبی برای میانجیگری بین روسیه و اوکراین قرار دارد، علیرغم اینکه قادر به ارائه هیچ تضمینی به هیچ یک از طرفین نیست. علاوه بر این، باید توجه داشت که جنگ تمام عیار بین اوکراین و روسیه بدترین سناریو برای هند است چرا که دامنه انتخاب های این کشور دشوارتر خواهد شد و پیامدهای امنیتی_نظامی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی آن بر منافع آن بسیار گسترده تر از وضعیت کنونی بحران خواهد بود.