در سامانه کدال و اطلاعیه های ناظر بازار، بسیاری مواقع می بینیم که نماد شرکت ها برای افزایش سرمایه متوقف و سپس بازگشایی می شود. یکی از دلایل این توقف، برگزاری جلسه هیئت مدیره شرکت برای تصمیم گیری درباره افزایش سرمایه است که با هدف تامین منابع مالی برای گسترش فعالیت های شرکت یا اصلاح ساختار سرمایه شرکت انجام می شود. در مطلب امروز قصد داریم انواع روش های افزایش سرمایه شرکت ها در بورس و چند نکته حاشیه ای را بررسی کنیم.
۴ روش افزایش سرمایه شرکت های بورسی
معمولاً شرکت ها با برگزاری مجمع عمومی فوق العاده، افزایش سرمایه را به رای می گذارند. آن ها عمدتاً چهار راه پیش رو دارند که از نظر محل تامین منبع و این که همراه با آورده نقدی جدید باشد یا نباشد، با یکدیگر متفاوت است. این روش ها عبارتند از:
· افزایش سرمایه از طریق سود انباشته
· افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی های شرکت
· افزایش سرمایه از طریق آورده نقدی و مطالبات حال شده
· افزایش سرمایه از طریق سلب حق تقدم
از میان ۴روش فوق، دو روش اول بدون آورده نقدی سهامداران و دو روش بعدی با استفاده از آورده های جدید سهامداران تامین مالی می شود. در ادامه، نگاهی به این روش ها خواهیم داشت.
افزایش سرمایه از طریق سود انباشته
در برخی شرکت ها که عملکرد مالی مناسبی دارند، سود سالانه آن ها که در حساب سود انباشته ذخیره می شود، ظرفیت خوبی برای تامین افزایش سرمایه شرکت دارد. بر این کار، به تناظر سود انباشته ای که قرار است برای افزایش سرمایه به کار برود، سهام جدید صادر شده و به نسبت دارایی سهامداران قبلی، بین آن ها تقسیم می شود. در این روش، همان طور که واضح است، عملاً جریان نقدینگی جدیدی به شرکت وارد نمی شود، سهامداران پولی برای خرید اوراق جدید هزینه نمی کنند و بنابراین مخارج مورد نیاز برای سرمایه گذاری، از محل سودهای انباشته به طور مستقیم تامین مالی می شود. در این روش به سهام تعلق گرفته به سهامداران، اصطلاحاً «سهام جایزه» اطلاق می شود.
افزایش سرمایه از طریق تجدید ارزیابی های شرکت
تورم قیمت ها می تواند سبب اختلاف در بهای تمام شده دارایی های ثابت با ارزش روز آن ها شود. شرکت ها برای حذف این اختلاف که می تواند مبنای غلطی را برای تصمیم گیران شرکت فراهم کند، از روش تجدید ارزیابی دارایی های شرکت استفاده می کنند. بنابراین با فرض تورم، افزایش ارزش دفتری یک دارایی ثابت مشهود، به صورت مستقیم و با نام مازاد تجدید ارزیابی در حساب های شرکت ثبت شده و در ترازنامه، به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سرمایه و همچنین در صورت سود و زیان قید می شود. البته این افزایش ارزش شناسایی شده در فرایند تجدید ارزیابی دارایی ها، عایدی شرکت محسوب نمی شود. حساب افزایش سرمایه در این روش، غیر قابل تقسیم است.
افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده
در این روش و پس از آن که مجمع عمومی فوق العاده تصمیم گرفت افزایش سرمایه را از طریق آورده نقدی سهامداران در قالب سهم های جدید اجرایی کند، شرکت این حق را برای سهامداران فعلی قائل می شود که آن ها این سهام را مالک شوند. برای این کار شرکت اوراقی با عنوان حق تقدم را که مدت مشخصی برای معامله آن تعریف می شود در اختیار سهامداران فعلی قرار می دهد. حال سهامداران می توانند دو کار انجام دهند. یا این که خود، بهای سهم را بپردازند و یا آن را از طریق کارگزاری های بورس، به دیگری بفروشند تا وی علاوه بر پرداخت بهای سهام، مبلغ مطالبه شده توسط شرکت را نیز بپردازد. اگر هیچ یک از دو حالت فوق در بازه زمانی تعریف شده رخ نداد، شرکت خود این اوراق را در بورس می فروشد و مبلغ حاصل از آن را به حساب سهامداران قبلی، واریز می کند. در آن صورت، افراد جدید، حق تقدم استفاده نشده را می خرند و جایگزین سهامداران قبلی می شوند.
افزایش سرمایه از طریق سلب حق تقدم
برخی اوقات، سهامداران برای انتشار اوراق حق تقدم، حق استفاده از حق تقدم را از خود سلب کنند. در این صورت شرکت سهام جدید را به قیمت بازار به سهامداران جدید می فروشد و به ازای ما به التفاوت قیمت اسمی (۱۰۰ تومانی) سهام با قیمت بازاری سهام فروخته شده، سهام اضافه به سهامداران تعلق می گیرد.
۷ اطلاعیه در کدال مربوط به افزایش سرمایه شرکت ها
کلیه اطلاعات و اتفاقات شرکت های بورسی در سامانه کدال که نشانی رسمی اینترنتی آن WWW.CODAL.IR است، قابل ملاحظه است. با این حال از آن جا که افزایش سرمایه شرکت ها در چند مرحله در کدال اطلاع رسانی می شود، پیگیری این اطلاعیه ها و دانستن مرحله این اطلاعیه، اهمیت زیادی دارد که هوشیاری یک فعال بازار بورس را می طلبد. بر این اساس، هفت مرحله زیر را می توان در ارتباط با افزایش سرمایه شرکت ها در اطلاعیه های سامانه کدال مشاهده کرد که برای سهامداران شرکت مربوط یا سهامداران جدید (از مرحله ۶) قابل توجه است: (البته بعضاً اطلاعیه های دیگری نیز نظیر «اطلاعیه تکمیلی صدور مجوز افزایش سرمایه» در این زمینه در کدال منتشر می شود).
· انتشار گزارشی تحت عنوان «پیشنهاد هیئت مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در باره افزایش سرمایه»
· درج گزارشی با عنوان «اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی راجع به گزارش توجیهی هیئت مدیره درباره افزایش سرمایه» .
· درج اطلاعیه سازمان بورس برای صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت مربوط با عنوان «مدارک مستندات درخواست افزایش سرمایه» . در این مرحله، تا مدت ۶۰ روز باید گوش به زنگ باشید تا شرکت اقدام به پذیره نویسی افزایش سرمایه کند. در غیر این صورت مجوز یادشده برای شرکت باطل می شود.
· انتشار اطلاعیه ای با عنوان «آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق العاده» . در این مرحله و در جلسه مجمع که در تاریخ مقرر برگزار خواهد شد، مجمع، تصمیم گیری نهایی را برای افزایش داشتن یا نداشتن سرمایه انجام خواهد داد. در این مرحله کسی که سهامدار شرکت باشد، سهامش مشمول افزایش سرمایه می شود.
· انتشار گزارش “تصمیمات مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام”
· اگر طبق تصمیم مجمع، افزایش سرمایه از محل آورده باشد، بعد از برگزاری مجمع و بازگشایی نماد، اطلاعیه ای درباره حق تقدم با عنوان “مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام” در سامانه کدال منتشر می شود. همان طور که در بالا نیز گفته شد، بعد از مهلت ۶۰ روزه در این مرحله، اگر بخشی از سهامداران مبلغ مطالبه شده شرکت را به شرکت واریز نکنند، بنابراین آگهی دیگری با عنوان “اعلامیه پذیره نویسی عمومی” صادر می شود که حاکی از واگذاری تعداد باقی مانده سهام در مدت زمانی مشخص (معمولاً ۱۰ روز) به افراد جدید است.
· آخرین اطلاعیه درباره افزایش سرمایه مربوط به زمانی است که افراد می توانند سهام های تعلق گرفته را معامله کنند که در این مرحله، اطلاعیه ای به عنوان “آگهی ثبت افزایش سرمایه” در سامانه کدال قرار می گیرد.خراسان