اقتصاد نیازمند تولید صادرات محور

اقتصاددان :بازگشت تحریم های یکجانبه ایالات متحده آمریکا در کنار سقوط تاریخی و بی سابقه بهای نفت در بازارهای جهانی،عملا اقتصاد ایران را در عمل انجام شده قرار داده و به این ترتیب هرچند دولت های مختلف رغبتی به فاصله گرفتن از اقتصاد نفتی نداشتند اما اکنون نه راهی برای صادرات نفت وجود دارد و نه خریداری در بازار حضور دارد.چنین مخاطراتی باعث شده پیش بینی خوشبینانه دولت در سال گذشته نسبت به درآمدهای نفتی به طرز شگفت انگیز و البته کاملا قابل انتظاری، غلط از آب دربیاید؛اعداد و ارقام گویای آن است که گریزی از خداحافظی با خام فروشی منابع نیست.به گزارش اقتصاددان،بررسی بودجه ۹۹ نشان میدهد دولت تصور میکرد میتواند درآمد ۵۰ هزارمیلیاردتومانی از طریق فروش نفت کسب کند اما در میانه تابستان مشخص شده بار هزینه های اقتصاد ایران را صادرات غیرنفتی و درآمدهای مالیاتی به دوش کشیده اند،موضوعی که در واقع بازتابی از واقعیات کنونی صحنه اقتصاد کشور است و باید سیاستگذار اقتصادی به درستی الزامات شرایط فعلی را درک کند.برهمین اساس،مدرس خیابانی سرپرست سابق وزارت صنعت، معدن و تجارت اخیرا با بیان اینکه ۶۰ درصد صادرات غیرنفتی به ۱۵ کشور همسایه انجام می‌شود، گفت: صادرات غیر نفتی امسال با وجود همه مشکلات تحریم‌ها و شیوع کرونا به ۴۱ میلیارد دلار خواهد رسید.البته برخی از تحلیلگران اعتقاد دارند به دلیل شرایط کرونایی ممکن است صادرات غیرنفتی ایران به ۳۰ میلیارد دلار کاهش پیدا کند بنابراین وظیفه دولت جایگزینی مسیرهای جدید برای درآمدزایی محسوب میشود.

خداحافظی اجباری با بودجه نفتی

رئیس جمهور هفته گذشته در جلسه هیات دولت گفت:«مردم باید واقعیتی را بدانند و آن اینکه در کشور ما روزهایی بوده که سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار پول نفت به خزانه واریز می‌شد همچنانکه در سال ۹۰ این مبلغ حدود ۱۰۲ میلیارد بوده است اما امروز این ۱۰۰ میلیارد دلار وجود ندارد و افتخار دولت این است که تجارت خود را بدون نفت مدیریت می‌کند و پارسال به همان مقداری که واردات داشتیم، صادرات غیرنفتی صورت گرفت و عملا کشور با صادرات غیرنفتی اداره می‌شود و این در تاریخ ایران بی‌سابقه است و امسال فقط ۱۰ درصد بودجه به نفت متکی است.»نوبخت رییس سازمان برنامه بودجه آذرماه سال گذشته گفته بود:« پیش‌بینی کردیم در سال ۹۹ روزانه یک میلیون بشکه نفت در روز صادر کنیم که رشد آن منفی ۶۸.۴درصد بوده است.قیمت هر بشکه نفت ۵۰دلار است که نسبت به سال ۹۸، ۵دلار کمتر در نظر گرفته شده است.»همان زمان بسیاری از کارشناسان اقتصادی هشدار دادند پیش بینی دولت غیرواقعی و مبتنی بر داده های فاقد پشتوانه است و بالاخره گذشت زمان این مرد را روشن تر کرد.رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور با تاکید بر اینکه استقراض دولت از بانک مرکزی، ادعایی باطل و نوعی توهم است؛ اذعان کرد:« اگرچه فقط ۶ درصد از درآمد نفتی مورد انتظار در سال ۹۹ محقق شده، اما ۷۵ درصد درآمدهای مالیاتی سال جاری تا کنون محقق شده که ۲۰ درصد بیش از سال گذشته در همین تاریخ است.»اعتراف نوبخت مبنی بر اینکه فقط ۶ درصد از درآمدهای نفتی محقق شده،حاکی از آن است که عزم دولت باید بر روی فعال کردن تجارت غیرنفتی کشور باشد و مسیر شکست تحریم از رونق گرفتن صادرات میگذرد.دولت باید با تمام توان از صادرکنندگان که نقش سربازان کشور در دوران جنگ اقتصادی را دارند حمایت کند و ضروری است ساز و کارهایی اتخاذ شود تا رویه های غلط گذشته اصلاح شود.

اهمیت تقویت «تولید صادرات محور»

رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران سال گذشته در شرایط فشارهای تحریم، با بیان اینکه ساختار اقتصادی کشورمان، صادرات محور نبوده است، گفت: تولید صادرات محور در کشورمان هنوز بحث جدیدی است.حمید زادبوم با اشاره به تغییرات نرخ ارز در سال گذشته افزود: با توجه به اینکه این تغییرات، برنامه ریزی شده نبود و در فرآیند زمان، اتفاق نیفتاده بود، شوکی را به صادرکننده‌ها و واردکننده‌ها و شرایط ویژه قیمتی را نیز به مواد اولیه و تامین آن وارد کرد.وی با اشاره به اینکه ظرفیت صادراتی در بخش رقابت پذیر تولید در کشورمان، خیلی کم است، ادامه داد: از برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران، صادرات، محور اصلی بوده و هدف گذاری شده است. آقای زادبوم گفت: اولویت ما در سال ۹۸ از نظر بازار، کشور‌های همسایه و شرکای مهم است و از نظر کالا، اولویت با بخش‌هایی است که ارزش افزوده بالاتری دارد مانند بخش دانش بنیان، خدمات، دارو و تجهیزات پزشکی، کاشی و سرامیک، شیرینی و شکلات، فرش ماشینی و زعفران. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: تشکل گرایی یکی از اهداف اصلی سازمان توسعه تجارت برای توسعه صادرات است.

سفارتخانه ها فعال شوند

رییس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس اظهار داشت: با در نظر گرفتن اهمیت صادرات غیرنفتی، باید تحریم را تبدیل به فرصت کنیم تا کشور صادرات‌محور باشد. شریف نظام مافی با بیان اینکه حضور رایزنهای اقتصادی می‌توانند اهرم موثری باشد تا بخش خصوصی بتواند با موفقیت در بازارهای هدف حضور داشته و ارتباطات تجاری خوبی برقرار کند، اظهار داشت: رایزن اقتصادی سفارت‌ها می‌توانند از نزدیک با اتاق‌های مشترک، تجار و تشکل‌های اصناف کار کنند و نقاط قوت و ضعف صادرکنندگان ایرانی را بدانند. باضافه اینکه اگر ترجیحا رایزنهای اقتصادی از بخش خصوصی با دارا بودن تجربه تجارت با کشور محل ماموریت، باشند می‌تواند امتیاز خوبی برای آنان باشد.وی با بیان اینکه اکنون که محوریت صادرات ما در تحریم‌ها اهمیت پیدا کرده، حضور رایزن اقتصادی از بخش خصوصی می‌تواند گره‌گشای مشکلات باشد، افزود: اگر رایزن از بطن بخش خصوصی و تجارت باشد و با کشور مقصد تجاری از لحاظ قوانین و محدودیت کاری آشنایی داشته باشد، می‌تواند بازوی قوی در کنار بازرگانان باشد، یعنی همان نقشی را که رایزنان و دفاتر اقتصادی و توسعه صادرات کشورهای اروپایی در ایران بازی می‌کنند، ایفا کنند. همچنین از لحاظ محدودیت گمرک و ارزی، پیدا کردن همتای تجاری، جوینت ونچر و سرمایه گذاری کمک کنند.رئیس اتاق بازرگانی ایران و سوئیس با ابراز امیدواری از اینکه وزارت خارجه و اتاق‌های بازرگانی، وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت بتوانند برای توسعه صادرات همکاری داشته باشند، گفت: اصولا باید کلیت نیاز اقتصادی را در نظر داشته و اهداف هماهنگ باشد. همانگونه که کره جنوبی و ترکیه به صادرات اهمیت می‌دهند و سیاست مکمل همدیگر را در داخل کشور پیگیری می‌کنند یعنی علاوه بر پاسخگویی به نیازها، سدهای پیش روی صادرکنندگان را برطرف می‌کنند. ممکن است بسیاری از موانع در کشورهای هدف باشد مثل قوانین داخلی و یا استانداردها هر کشوری. ما با تغییرات کوچک می‌توانیم از موقعیت استفاده کرده و صادرات را به کشور هدف افزایش دهیم.وی با تاکید بر اینکه اکنون با در نظر گرفتن اهمیت صادرات غیرنفتی باید تحریم را تبدیل به فرصت کنیم تا کشور صادرات‌محور باشد، توضیح داد: اکنون ترکیه بعنوان کشور صادرات محور بخش حمایتی قوی دارد، نمایشگاه دائمی کالاهای ترکیه در ایران ایجاد شده بود و رایزن اقتصادی این کشور برای گسترش تجارت با ایران تلاش می‌کرد. بنابراین سیاست‌های داخلی را بخوبی هماهنگ کرده که شرکت‌ها بتوانند صادرات داشته باشند و در این راستا دولت سوبسیدهای خوبی برای صادرکنندگان در نظر گرفته به همین دلیل این کشور بازارهای خوبی بین همسایگان برای خود دارد.نظام مافی یادآور شد: اگر بتوانیم در کشورهای هدف دفاتر تجاری فعال داشته باشیم که محصولات ایران را به نمایش گذاشته و بازرگانان بعد از کرونا بتوانند جلسات بی‌توبی داشته باشند، کمک شایان توجهی خواهد بود.

تحریم فرصت اقتصاد ایران

علیرضا شکیبایی رییس بخش اقتصاد دانشگاه شهید باهنر کرمان نیز در پاسخ به این شبهه که اگر صادرات نفت ایران صفر شود، ممکن است اقتصادکشور ورشکسته شود؟ مطرح کرد: اگر این تحریم مدیریت شود، خود این تهدید می‌تواند به فرصت اقتصادی تبدیل شود و اقتصاد ایران از وابستگی به نفت رهایی یابد.وی ادامه داد: با توجه به این‌که بستر صادرات غیرنفتی مهیاست، با این تحریم ایران می‌تواند به سمت صادرات غیرنفتی سوق پیدا کند و با توسعه صادرات غیرنفتی، مشکلات اساسی ساختار اقتصادی ایران حل شود. متاسفانه ساختار اقتصاد ایران وابسته به نفت است و این همواره ضعف اقتصاد ایران و دولت بوده است و اگر این مشکل به‌وجود آمده را به عنوان یک فرصت بدانیم و به سمت صادرات غیرنفتی روی بیاوریم، مشکل کاهش درآمدهای نفتی حل خواهد شد.شکیبایی در پاسخ به این سوال که اکنون ایران تحریم است، چگونه می‌توان صادرات غیرنفتی را توسعه دهیم؟ اظهار کرد: اکنون تنها محدودیت برای ایران صادرات نفت است و برای سایر کالاها این محدودیت وجود ندارد و در حال حاضر با کشورهای متعددی مبادلات تجاری داریم.وی اضافه کرد: در حال حاضر کشورهای عراق، سوریه، امارات، چین، هندوستان و … کالاهای غیرنفتی ایران را خریداری می‌کنند لذا ما می‌توانیم روی این موارد تمرکز کرده و توسعه دهیم، مگر این‌که این تحریم به کالاهای غیرنفتی نیز سرایت پیدا کند که فعلا به نظر می‌رسد، زیرا تمرکز روی صادرات نفت است.این دکترای اقتصاد خطاب به دولت گفت: فعال‌تر باید عمل کرد و حالا که در این شرایط سخت هستیم، قرار نیست مدیریت اقتصادی و اداری کشور به سبک و سیاق گذشته که درآمد نفت داشتیم، باشد؛ بنابراین دولت بایستی تغییراتی در ساختار بودجه و مدیریت اداری خودش ایجاد کند تا بتواند با منابع موجود کشور را اداره کند. ع