افول «کارواقعی» در اقتصاد

با رونق گرفتن فعالیت های سفته بازی در اقتصاد،طی سالهای گذشته همزمان با تضعیف ارزش پول ملی روند تولید و کارآفرینی دچار اختلال جدی شده و اکنون براساس جدیدترین برآوردها بیشتر مردم از طریق فعالیت های غیرمولد به امرار معاش میپردازند.

بر این اساس باید توجه کرد کلید حرکت اقتصاد و جهش تولید فاصله گرفتن مردم از فعالیت های غیرمولد است و بدون شک میتوان با درنظر گرفتن تمهیدات ویژه،سرمایه های سرگردان را به بخش واقعی اقتصاد هدایت کرد؛البته نباید فراموش کرد رشد بی حساب و کتاب بازار سرمایه و افزایش نجومی سهام شرکت های زیان ده نمیتواند نسخه مناسبی برای حال و روز فعلی اقتصاد کشور باشد!

غفلت بزرگ از رسیدگی به مشکلات بازار کار

به گزارش اقتصاددان به نقل از روزنامه اسکناس،در همین ارتباط،معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون گفت: هم اکنون ۶۳ درصد درآمد افراد از محل کار و فعالیت نیست بلکه از خرید و فروش مستغلات، سود حساب بانکی و خرید و فروش سکه و ارز است. معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص عملکرد معاونت متبوع خود در بحث ایجاد اشتغال، گفت: برآورد کارشناسی ما در معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال این بود که برای ایجاد و توسعه اشتغال، کارآمدترین اقدام، نهادسازی است. از این رو اقدامات مختلفی در این زمینه انجام و دستاوردهایی حاصل شد.عیسی منصوری با بیان اینکه در بحث ایجاد اشتغال باید با توجه به شرایط موجود عملکرد خود را بررسی کنیم، اظهارداشت: بررسی آمارها نشان‌ می‌دهد که روند رشد اشتغال از سال ۱۳۴۵ و در پنج دهه گذشته ملایم، روبه رشد و باثبات بوده است و در سال‌های خاصی افت جدی داشته‌ و در دوره‌ای روبه افزایش بوده است.معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون گفت: بخشی از رشد اشتغال در کشور را می‌توان متاثر از بهبود شرایط اقتصادی دانست، در عین حال با وجود اینکه شرایط اقتصادی کشور در سال‌های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ تا حدودی مطلوب بوده، اما منجر به ایجاد اشتغال نشد.وی افزود: به عنوان مثال می‌توان به دوران برجام اشاره کرد که اگر چه حوزه سرمایه‌گذاری خارجی رشد قابل توجهی داشت، ولی این رشد بیشتر در حوزه انرژی بود و اشتغالی ایجاد نکرده است. از این رو بر نهادسازی به عنوان ابزاری کارآمد برای ایجاد اشتغال تمرکز کردیم. ‌منصوری تاکید کرد: وزارت تعاون نه تنها در دوران رشد بلکه در دوران رکود هم، موضوع نهادسازی برای ایجاد اشتغال را دنبال کرد و این برنامه با توجه به اهداف پیش بینی شده قابل دفاع بوده است اما مشکلاتی هم داشته که جای بحث و بررسی دارد.وی اظهارداشت: در برنامه‌های ایجاد اشتغال بیشتر به کسب و کارهایی توجه شده که کمتر مورد پذیرش و استقبال بودند. در حالی که بررسی فضای کسب و کار نشان می‌دهد کسب و کارهای خرد، کوچک و غیررسمی ظرفیت بیشتری برای ایجاد اشتغال دارند.معاون توسعه کارآفرینی وزارت تعاون افزود: اشتغال با حوزه‌های مختلفی همچون بازار کالا، تولید و مصرف و کار در ارتباط است و زمانی که بازار تولید راکد است، بازار کار متاثر از این شرایط، پذیرای اشتغال نیست و یا وقتی بازار مصرف تحت تاثیر درآمد پایین با رکود مواجه می‌شود، تاثیر خود را بر بازار کار می‌گذارد.منصوری افزود: در شرایط رکود بازار کار نیز وقتی بازار ثانویه رونق می‌یابد، سرمایه و درآمدها به سمت این بازار حرکت می‌کند در نتیجه تقاضا برای بازار کار و اشتغال از رونق می‌افتد.در سال ۹۰ درآمد غیرشغلی خانوارها ۵۷ درصد بوده است. به عبارتی درآمدها از محل کار و فعالیت نبوده است بلکه از خرید و فروش مستغلات، سود حساب بانکی، خرید و فروش سکه و ارز و بوده است و این رقم در سال ۹۶ به ۴۹ درصد و در حال حاضر به ۶۳ درصد رسیده است.این بدان معنی است که منابع و درآمد افراد با هدف افزایش سرمایه به سمت بورس و فعالیت‌های دیگر می‌رود و در نتیجه درآمد حاصل از شغل کم می‌شود.معاون توسعه کارآفرینی وزارت تعاون گفت: بنابراین توجه به بازار کار بدون توجه به بازار تولید، مصرف، بازار کالا، بازارهای مالی و غیره منطقی نیست و باید سایر بازارها را در کنار بازار کار رصد کنیم.

سفته بازی مانع رشد اقتصاد

چندی پیش، حسین خزلی خرازی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با رسانه‌ها با اشاره به لزوم جذب سرمایه‌های عمومی مردم و جامعه به بخش‌های صنعتی تولیدی تصریح کرد: متاسفانه به دلیل حاکم بودن فضایی غیر قابل اطمینان و غیر قابل پیش‌بینی، سرمایه داران، ترجیح می‌دهند نقدینگی و سرمایه‌های خویش را در بخش‌هایی همچون طلا، سکه، ارز و بعضا مسکن متمرکز کنند.وی افزود: سرمایه‌گذاری در بخش مسکن به گونه‌ای است که به تولید نمی‌انجامد، بلکه به عنوان کالایی سرمایه‌ای و صرفا به عنوان خرید و فروش مد نظر فعالان این عرصه قرار می‌گیرد (که اگر سرمایه گذاری در بخش مسکن به رونق ساخت و ساز می‌انجامید این امر خود نمونه‌ای از تولید به شمار می‌رفت که فضای اشتغالزایی مناسبی را در پی داشت)به زعم وی در چنین شرایطی (سفته بازی در بازار مسکن) خریداران عمده و به تعبیری سرمایه گذاران با هدف گران‌تر شدن مسکن و افزایش ارزش پول خویش به خرید ملک یا زمین مبادرت می‌ورزند که این رویکرد به رشد و توسعه اقتصادی نمی‌انجامد.خزلی خرازی می‌گوید:نباید از نظر دور داشت منظور نظر از صنعت، صنایع انحصاری نیست، زیرا صنایع اینچینی به رشد و شکوفایی اقتصادی نمی‌انجامد بلکه صنایعی به اقتصاد کشور و گره گشایی از مشکلات و نارسایی‌های اقتصادی موثر خواهد بود که در قالب و چارچوب صنایع رقابتی قابل تبیین و تعریف باشند.وی افزود: اقتصاد کشور با سفته بازی رشد نمی‌کند، بلکه با تولید و صنعتِ رقابتی است که اقتصاد در مسیر پیشرفت، شکوفایی و توسعه هر چه بیشتر گام برخواهد داشت.
یکی از تحلیلگران اقتصادی نیز مینویسد:حمایت از بخش مولد اقتصادی که منجر به افزایش تولید و ثروت در جامعه می گردد و تضعیف بخش غیرمولدی که نه تنها منجر به افزایش تولید و ثروت در اقتصاد نمی شود بلکه توزیع درآمد را نیز ناعادلانه می کند، از جمله مسائلی است که پرداختن به آن در بهبود وضعیت اقتصادی کشورها، به ویژه اقتصاد کشور ما که با بخش غیرمولد قوی و سودده در کنار تورم بالا و نااطمینانی و بی ثباتی در چالش است حائز اهمیت است. بخش هایی مانند دلالی زمین و مسکن و طلا و ارز که از جمله مصادیق بخش غیرمولد اقتصادی است،‌ حوزه هایی است که در کشور ما منابع مالی بسیاری را جذب خود می کند و این درحالیست که بانک ها همواره از کمبود توان تسهیلات دهی و تولیدکنندگان از کمبود نقدینگی و منابع مالی گلایه دارند.همواره شاهد آن هستیم که نسبتی از منابع بانکی و سرمایه هایی که می توانند در بخش های مولد اقتصاد به کار گرفته شوند، به سمت بخش های غیرمولد رفته و کارآیی خود را در افزایش ثروت جامعه و بهبود وضعیت توزیع درآمد از دست می دهند و تنها نسبت توزیع ثروت را به نفع سرمایه گذاران این حوزه ها تغییر می دهند.با وجود این واضحات، برخی از اقتصاددانان بخش غیرمولد را در اقتصاد فاقد وجود خارجی می دانند و به طور کلی هر نوع سرمایه گذاری در اقتصاد را مولد و مناسب می دانند. برای مثال می توان به اظهار نظر اکبر کمیجانی قائم مقام بانک مرکزی اشاره کرد که در ۱۵ بهمن سال ۱۳۹۲ در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد در بحث تخصیص منابع به سمت تولید و فعالیتهای مولد گفت: “در میان فعالیت‌های اقتصادی چیزی به عنوان مولد و غیرمولد نداریم”. برای کشور ما که در شرایط رکود تورمی قرار دارد و این شرایط به دور باطلی تبدیل شده است که هر چند وقت یک بار رخ می دهد، این نوع نگاه که ناشی از دیدگاه لیبرالی و اعتقاد به دست نامرئی در اقتصاد است که در آن هر گونه فعالیتی توسط بازار انتخاب شود منافع کل را حداکثر می کند، بسیار خطرناک است و بایستی اصلاح گردد.

ع