از شایعه تا واقعیت بذر عقیم گندم

نویسنده : دکتر فاطمه پاسبان استاد وعضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی ومنابع طبیعی خراسان رضوی

چندی پیش، موضوع ناباروری گندم‌های اصلاح‌شده از سوی برخی کشاورزان در کشور مطرح شد که وزارت جهاد کشاورزی این موضوع را تکذیب کرد. نگاشته در این شماره برای واکاوی صحت و سقم این ماجرا با فاطمه پاسبان، استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات، آموزش کشاورزی و منابع طبیعی به گفت‌وگو پرداخته است.

به گفته فاطمه پاسبان، تاکنون درباره موضوع گندم‌های نابارور اطلاع رسانی نشده است، زیرا وقتی برخی بذرها تولید می‌شود، برای مصرف دارای دوره خاص هستند و باید در همان دوره کشت شود. در صورتی که این بذرها برای کشت در دوره بعد نگه داشته شوند، ممکن است دیگر کارایی نداشته باشند.

البته بحث قاچاق نیز مطرح است که احتمال آن بسیار کم است. از سوی دیگر، در مؤسسه اصلاح بذر، دوره‌ای طولانی زمان می‌برد تا بذر پس از گذراندن مراحل مختلف تحقیقات پژوهشگران، به مرحله ای برسد که اصلاح‌شده و آماده کشت شود. این فرآیند حدود ۵ سال طول می‌کشد. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم این بذرهای عقیم حاصل از بذرهای اصلاح‌شده است، زیرا بذرهای اصلاح‌شده آزمایش‌های خود را پشت سر گذاشته‌اند.

پاسبان ادامه داد: همچنین با توجه به وجود بذور مختلف برای گندم به کشاورزان توصیه می‌شود که در هر منطقه‌ای از یک بذر خاص استفاده کنند که با شرایط اقلیمی، آب و هوایی، خاک و زمین تطابق داشته باشد که بعضاً این موضوع رعایت نمی‎‌شود و ممکن است در نهایت کارایی محصول کم شود، اما ناباروری بعید است.

همچنین برخی مواقع در زمان خاص توصیه شده، عملیات کودپاشی و داشت و برداشت صورت نگرفته است که این موضوع نیز کارایی محصول را تحت شعاع قرار می‌دهد.

ضعف ایران در مدیریت مزارع بر اساس اصول علمی

پاسبان با تأکید بر این‌که مدیریت مزرعه باید بر اساس اصول علمی صورت گیرد، گفت: فرآیند مدیریت مزرعه در عملکرد محصول و باروری آن نقش مهمی دارد که متأسفانه در این بخش دارای ضعف‌هایی هستیم.

از سوی دیگر، کشاورزان سنتی حاضر به تغییر رویه همیشگی خود نیستند  و همین موضوع  مشکل‌آفرین است.

وی ادامه داد: در حال حاضر، تعدادروستاها و کانون‌های تولید در کشور فراوان است و ترویج علوم و دانش در مزرعه نیز هزینه‌بر است و امکانات و نیروی انسانی وزارت جهاد کشاورزی نیز این اجازه را نمی‌دهد، بنابراین انتقال دانش و تجربه و فناوری به سطح مزرعه را  با کمبودهایی روبه‌رو می‌سازد.

پاسبان در پایان تأکید کرد: متأسفانه ما در بخش کشاورزی شفافیت اطلاعات و دسترسی آسان به داده‌ها را نداریم؛ در حالی که این موضوع باید از سطح مزرعه آغاز شود تا بتوانیم مسائل را سریع واکاوی و رفع کنیم.

لزوم طراحی سیستم پایش مسئله در کشور

در این وضعیت، موضوع گندم‌های نابارور یک فرضیه است که باید آن را ثابت کرد اما اطلاعات کافی برای بررسی صحت و سقم آن وجود ندارد. لذا باید سیستم پایش مسئله و حل آن در کشور طراحی شود.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

ع