تاریخ انتشار : یکشنبه 26 تیر 1401 - 12:46
کد خبر : 94660

آیا برجام را میتوان حفظ کرد؟

آیا برجام را میتوان حفظ کرد؟

گفتگوی شورای روابط خارجی اروپا باحضور : الی گرانمایه از شورای روابط خارجی اروپا،  حسین موسویان از دانشگاه پرینستون آمریکا، علی واعظ از گروه بین المللی بحران آمریکا و   ولی نصر از دانشگاه جان هاپکینز آمریکا   مجری: آیا شانس احیاء برجام هست؟ علی واعظ: یک مقام آمریکایی حاضر در نشست دوحه به من

گفتگوی شورای روابط خارجی اروپا باحضور :

الی گرانمایه از شورای روابط خارجی اروپا،

 حسین موسویان از دانشگاه پرینستون آمریکا،

علی واعظ از گروه بین المللی بحران آمریکا و

  ولی نصر از دانشگاه جان هاپکینز آمریکا

 

مجری: آیا شانس احیاء برجام هست؟

علی واعظ: یک مقام آمریکایی حاضر در نشست دوحه به من گفت که این دور از گفتگوها کاملا اتلاف وقت بود و طرف ایرانی درخواستهای غیرواقع بینانه ای مطرح کرد درحالیکه میدانستند امکان آن وجود ندارد مثل اینکه دولت بایدن تضمین بدهد که دولت بعدی آمریکا از برجام خارج نخواهد شد یا اینکه تضمین بدهد که تجارت اروپاییها باایران مورد تحریم قرارنخواهد گرفت. اما موضوع اصلی این است که ایرانیها توقع داشتند که درمقابل عدم خروج سپاه از لیست سازمانهای تروریستی، آمریکا  تحریمهای بیشتری را بردارد که دراین مورد هم دردوحه هم نتیجه ای حاصل نشد.

الی گرانمایه: بعد از سفر بورل به تهران، اروپاییها امیدوار شده بودند که دردوحه نتیجه حاصل خواهد شد اما ایرانیها دردوحه پرونده موضوعاتی را بازکردند که قبلا بسته شده بود. این مفید نبود. بهرحال تبادل پیامها در یکی دوهفته آینده بعد از نشست دوحه سرنوشت ساز خواهد بود. اگر ایرانیها بخواهند با بایدن توافق کنند که راه مشخص است اما اگر بخواهند موضع فعلی را ادامه دهند و زمان بخرند، اروپاییها هم صبرشان تمام خواهد شد. نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل درمورد برجام و قطعنامه ۲۲۳۱، بخوبی این را نشان داد ویک پیام قوی به ایران بود که درصورت عدم توافق، دور جدید فشارها آغاز خواهد شد.

ولی نصر: فکرنمیکنم بایدن سپاه را ازلیست سازمانهای تروریستی خارج کند و به ایران هم این را گفته اند بویژه اینکه نزدیک انتخابات کنگره آمریکا هستند. برداشت این است که ایرانیها درداخلی متحد نیستند. یک بخش درمورد خروج سپاه ازلیست سازمانهای تروریستی تاکید دارد و یک بخش نمیخواهد برجام فدای این موضوع شود.

موسویان:  وقتی دردولت جدید آقای رئیسی مذاکرات با مسئولیت آقای باقری درنوامبر ۲۰۲۱ شروع شد، سه موضوع مهم باقیمانده بود  اول: ضمانت عدم خروج مجدد آمریکا ازبرجام، دوم: برداشتن ۱۵۰۰ تحریمی که دردوره ترامپ علیه ایران اعمال شد و سوم: راستی آزمایی لغو تحریمها.  وقتی اروپاییها چند روز پیش گفتند که متن توافق در مارس ۲۰۲۲ نهایی شده بود، زمانی بود که ایران درمورد راستی آزمایی انعطاف بخرج داد، توافق شده بود که حدود دوسوم تحریمهای ۱۵۰۰ ترامپی برداشته شود یعنی دراین مورد هم ایران درمورد یک سوم تحریمها انعطاف بخرج داده بود اما موضوع سوم که ضمانت عدم خروج مجدد بود، هنوز حل نشده بود.

اینکه مذاکرات سه ماه تعلیق شد بخاطر این بود که ایران فکر میکرد انعطاف لازم را بخرج داده است و لذا درمقابل عدم ضمانت خروج مجدد از برجام، خواسته بود که آمریکا سپاه را از لیست سازمانهای تروریستی خارج و حداقل تضمین کافی درمورد دوره بایدن بدهد. مذاکرات دوحه درشرایطی انجام شد که آمریکا نه میتوانست ضمانت درمورد دولت بعدی بدهد و نه حاضر بود که سپاه را از لیست سازمانهای تروریستی خارج کند.

لذا طرف ایرانی هم توقع داشت طرف آمریکایی حداقل ضمانت بدهد که آمریکا دردوره بایدن، برجام را نقض یاترک نخواهد کرد، مقداری بیشتر از تحریمهای دوره ترامپ برداشته شود و حداقل تحریمهایی که دردوره بایدن اعمال شده برداشته شود. اما آمریکا قادر به پذیرش پیشنهاد ایران نبود و لذا مذاکرات دوحه بجایی نرسید.

بفرض اینکه امروز برجام احیاء شود، اگرجمهوریخواهان درانتخابات کنگره پیروز شوند، تحریمهای زیادی اعمال خواهند کرد و کارایی برجام را فلج خواهند کرد. واقعیت این است که بایدن هم دردوره خودش تحریمهای زیادی علیه ایران اعمال کرده است و ممکن است بعد از احیاء برجام هم تحت عناوین تروریسم و حقوق بشر به اعمال تحریمهای بیشتر ادامه دهد. لذا حداقل باید یک تضمین درستی به ایران داده شودکه برجام دردوره بایدن درست اجرا شده و پایدار خواهد بود.

مجری: با این مطالب موسویان، اگر بایدن نتواند چنین تعهدی بدهد، برجام چه خاصیتی برای ایران خواهد داشت و خطرات عدم احیاء برجام چیست چون زمانی باقی نمانده است.

علی واعظ: ایرانی ها از یکطرف و آمریکا و اروپا از طرف دیگر، هردو معتقدند با احیاء برجام آنچه که خواهد گرفت کمتر است از آنچه که خواهند داد. یکی از عناصر مهم برجام این بود که نقطه گریز بیش از یکسال باشد. اگر امروز برجام احیاء شود، نقطه گریز حداکثر شش ماه خواهد بود چون ایران دراین مدت پیشرفتهایی کرده که غیرقابل بازگشت است. بایدن حاضر شده حدود ۱۱۰۰ تحریم ترامپی را بردارد و درمقابل نقطه گریز شش ماه را بگیرد. اما سئوال از تهران و واشینگتن این است که آلترناتیو چیست؟ لذا باید واقع بین بود که این ۲۰ صفحه ای که الان توافق شده، تنها آلترناتیو است.

ولی نصر: علاوه بر این مطالب باید به وضعیتی که درغیاب برجام پیش خواهد آمد هم توجه کرد. اگر توافق نباشد، وضعیتی پیش میاید که اسرائیل باعملیات خرابکاری درداخل ایران، بدنبال متوقف کردن برنامه هسته ای ایران خواهد بود و ایران هم متقابلا دست به عملیات تقابلی علیه اسرائیل خواهد زد. لذا ممکن صبر استراتژیک آمریکا هم بسر آید و وارد عملیاتی علیه ایران شود. نکته بعد این است که درصورت توافق برجام، مسیر تجارت و دیپلماسی بین ایران و همسایگان عرب باز میشود. اسرائیل دنبال این است که پیمان ابراهیم را به یک پیمان منطقه ای مقابله با ایران به رهبری خودش تبدیل کند که این سیاست درستی نیست. لذا باوجودیکه دوطرف برجام را دوست ندارند اما بهترین گزینه برای هردو است.

مجری: تاثیربحران اکراین چیست؟ بایدن نمیخواهد همزمان با تقابلی که با روسیه درمورد اکراین دارد، یک جبهه تقابل جدید با ایران باز کند؟ چند درصد ریسک وجود دارد؟

ولی نصر: معتقدم اگر برجام شکست بخورد، ریسک درگیری با ایران افزایش خواهد یافت.

علی واعظ: اگز برجام توافق نشود و ایران به روند افزایش توان هسته ای ادامه داده و بعد از چندماه ازنقطه گریز بگذرد، بایدن درشرایطی خواهد بود که یا باید ایران هسته ای را بپذیرد یا دست به حمله نظامی بزند. اسرائیل بعد از نتانیاهو دست از شعارهای افراطی برداشته اما در شرایطی که ایران از نقطه گریز از مرکز عبور کند، آمریکا را برای حمله به ایران تحت فشارخواهد گذاشت.

الی گرانمایه: برجام هنوز بهترین گزینه است. اروپا آخرین تلاش خود را خواهد کرد. بایدن درشرایط ضعف داخلی است و نمیتواند امتیازات بیشتری به ایران چون مورد هجمه داخلی قرار خواهد گرفت. چون با احیاء برجام طبق متن فعلی هم ایران به دهها میلیارد دلار دسترسی پیدا خواهد کرد و بایدن را مورد انتقاد قرار خواهند داد. درتهران هم مشکل این است که کسی حاضر نیست ریسک احیاء برجام را بپذیرد. الان باید فکر کرد باتوجه به عدم امکان خروج سپاه از لیست سازمانهای تروریستی، چه امتیازی میشود به تهران داد که توافق کند.

مجری: اقای موسویان! شما خطر شذایط موجود را چطور میبینید بویژه اینکه اسرائیل دنبال متحد کردن منطقه علیه ایران است.

موسویان: اتحاد اسرائیل-آمریکا-عربستان-امارات-بحرین علیه ایران دردوره ترامپ شکل گرفت و تجربه شد و شکست خورد. بااین وجود چنین اتحادی درعمل علیه ایران ادامه یافته ودرشرایط فعلی دردوره بایدن هم وجود دارد. منتهی ایرانی ها معتقدند که طرفهای مقابل قادر به تشکیل ناتو عربی-اسرائیلی علیه ایران نخواهند بود و اگر هم تشکیل دهند، چنین طرحی موفق نخواهد بود. ضمن اینکه معتقدم سناریوی حمله نظامی به ایران هم منتفی است.

این درست است که اگر برجام احیاء شود، ایران چند ماهی از منافع آن برخوردار خواهد شد مثل دسترسی به پولهای بلوکه شده و فروش نفت بیشتر. منتهی شرایط بعد از انتخابات کنگره قابل پیش بینی نیست.

اما درسناریو عدم احیاء برجام چه اتفاقی خواهد افتاد؟ برداشت من این است که:

* احتمالا اروپا وآمریکا درنشست های بعدی آژانس بین المللی یک قطعنامه ای برای ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل ارائه خواهند کرد. درصورت تصویب، ایران اجرای برجام را تعلیق خواهد کرد.

*  اگر درشورای امنیت قطعنامه های سابق علیه ایران احیاء شود، ایران اجرای معاهده ان پی تی را تعلیق خواهد کرد.

* اگر آمریکا و اسرائیل به ایران حمله کنند، ایران از معاهده ان پی تی خارج و بمب هسته ای را خواهد ساخت.

فراموش نکنیم ازروز اول روشن بود که هدف برجام این است که ایران بمب هسته ای نداشته باشد. اگر قرار است ایران بمب نداشته باشد، آمریکا و قدرتهای جهانی باید برجام رادرست اجراء کنند. اگر آمریکا نمیتواند برجام را درست اجراء کند یا بعد ازپیروزی جمهوریخواهان با اعمال تحریمهای جدید مجدد برجام را نقض خواهند کرد و یا رئیس جمهور بعد از برجام خارج خواهد شد، سئوال این است که آیا کشورهای ۱+۴ اروپا و چین و روسیه قادرخواهند بود برجام را درست اجراء کنند؟ اگر پنج قدرت دیگرجهانی درغیاب آمریکا قادر به تضمین اجرای درست برجام نیستند، ایران چه باید بکند؟ پاسخ این سئوال باید به تهران داده شود.

علی واعظ: ایران بخاطر تاخیر عدم احیاء برجام، ماهی ۵ میلیارد دلار از دست میدهد. ایران چهار ماه تاخیر کرده و ۲۰ میلیارد دلار ازدست داده است . آمریکا نمیتواند ضمانت بدهد اما بااین وجود اگر ایران برجام را میپذیرفت، ۲۰ میلیارد دلار در چهارماه گذشته از دست نمیداد. اگر دنبال پایداری برجام هستیم نیازمند یک معامله بزرگتر فرای برجام هستیم. لذا این تاخیر و ازدست دادن فرصت به ضرر هردو است.

مجری: شانس احیاء برجام را چند درصد میبینید.

علی واعظ: من شانس را ۲۵% میبینم.

الی گرانمایه: من خوشبین هستم که توافق انجام میشود.

ولی نصر: من به اندازه علی واعظ بدبین نیستم. فشارهای اقتصادی داخلی ایران خیلی سنگین است.

موسویان: شانس هنوز ۵۰-۵۰ است.

مخاطب گرامی، ارسال نظر پیشنهاد و انتقاد نسبت به خبر فوق در بخش ثبت دیدگاه، موجب امتنان است.

 

ع

ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : ۰
  • نظرات ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیران سایت منتشر خواهد شد.
  • نظراتی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
  • نظراتی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

اقصاددان رسانه با مجوز برخط اخبار اقتصاد - فناوری - کسب و کار - اجتماعی و ....